Đất nước Ba Lan tự hào với nền âm nhạc cổ điển phát triển rực rỡ. Trong khi đó, nhạc đại chúng của quốc gia này lại không được khán giả quốc tế biết đến nhiều như các sản phẩm từ nền giải trí Anh-Mỹ, Pháp, Hàn Quốc hay Nhật Bản. Tuy nhiên, Ba Lan vẫn có những nghệ sĩ nổi tiếng với các bản hit bất hủ, được không ít khán giả yêu nhạc trên thế giới mến mộ. Cái tên chắc chắn phải được nhắc đến đầu tiên khi nói về nhạc đại chúng Ba Lan không ai khác chính là Czesław Niemen – nam danh ca số 1 của xứ sở Trung Âu. Divo huyền thoại này đã để lại một di sản âm nhạc quý giá, trong đó có những ca khúc đình đám vươn tầm quốc tế để ghi tên mình vào một trong những trang lịch sử sáng chói nhất của nền nghệ thuật nước nhà.
Nam danh ca huyền thoại của Ba Lan - Czesław Niemen. (Ảnh: WP)
Czesław Niemen (tên thật là Czesław Juliusz Wydrzycki) sinh ngày 16 tháng 2 năm 1939 tại Stare Waliszki. Ông là ca sĩ, nhạc sĩ lừng danh của Ba Lan. Niemen được trời phú cho một tài năng âm nhạc hiếm có. Ngoài giọng hát và khả năng sáng tác đều thuộc hàng xuất chúng, ông còn được biết đến với kỹ năng chơi nhiều loại nhạc cụ một cách điệu nghệ. Niemen được xưng tụng như một trong những tên tuổi vĩ đại nhất của nhạc rock Ba Lan.
Khi còn trẻ, Czesław Juliusz Wydrzycki đã bắt đầu biểu diễn cùng dàn hợp xướng trong nhà thờ. Trong những năm 1953-1958, ông theo học tại các trường âm nhạc ở Grodno và Gdańsk. Đầu thập niên 1960s, Niemen gia nhập nhóm nhạc Blue-Black. Sau đó, nam ca sĩ tự thành lập các nhóm nhạc của riêng mình như: Watercolors, Niemen-Enigmatic và Niemen Group. Tuy gặt hái được những thành công nhất định trong đội hình các ban nhạc, khán giả vẫn chủ yếu nhớ tới nam danh ca với tư cách một nghệ sĩ solo xuất sắc. Những bản hit đình đám nhất trong sự nghiệp âm nhạc của người nghệ sĩ tài năng gồm Dziwny jest ten Świat, Czy mnie Światasz, Pod Parrotmi và Sen o Warszawie.
Dziwny jest ten Świat và Sen o Warszawie đã trở thành những bản 'thánh ca' đối với nhiều thế hệ khán giả Ba Lan. (Ảnh: CD and LP)
Ở giai đoạn đầu khởi sắc của sự nghiệp, nam ca sĩ đã thực hiện các chuyến lưu diễn khá thành công ở Pháp. Cũng trong thời gian này, theo lời khuyên, thay vì tên thật của mình, ông bắt đầu thử nghiệm nghệ danh Niemen. Lý do là bởi cái tên này không chỉ dễ lăng-xê hơn ở Ba Lan mà còn giúp khán giả nước ngoài dễ gọi hơn rất nhiều so với tên họ thật Wydrzycki. Dần dần, Niemen đã trở thành nghệ danh chính thức, gắn liền với sự nghiệp của nam danh ca.
Khi chính thức debut vào năm 1963 cùng ban nhạc Blue-Black, Niemen chủ yếu trình diễn các ca khúc theo phong cách của The Beatles. Những bản hit đáng chú nhất trong giai đoạn đầu sự nghiệp của ông có thể kể đến là Płonąca Barodoła và Pod Parugami. Tuy nhiên, nam ca sĩ không chịu giậm chân tại chỗ trên con đường âm nhạc đang dần đi vào quỹ đạo, mà có tham vọng chinh phục dòng nhạc dành cho giới trẻ lúc bấy giờ với chất lượng chuyên môn cao cho mỗi nhạc phẩm. Quả thực, ca khúc bất hủ Dziwny Jest Ten Świat - bài hát nổi tiếng nhất mang thông điệp hòa bình của Ba Lan - đã trở thành 'thánh ca' của giới trẻ vào cuối thập niên 1960s.
Là một nghệ sĩ thực lực, không có gì ngạc nhiên khi Niemen thành danh khá sớm. (Ảnh: Pigasus)
Cũng chính siêu phẩm Dziwny Jest Ten Świat đã đẩy tên tuổi Niemen lên hàng ngôi sao hạng A lúc đó, vượt ra khỏi biên giới Ba Lan, chinh phục không ít khán gỉa quốc tế. Chẳng hề ngủ quên trên chiến thắng, Niemen được biết tới là như một 'ảo thuật gia nhạc rock'. Ông liên tục cập nhật những xu hướng rock thịnh hành nhưng không chấp nhận rập khuôn theo những phong cách đó, mà biến tấu để sáng tạo nên chất rock của riêng mình - từ psychedelic rock cho đến progressive rock, thậm chí là kết hợp jazz với rock trong album Niemen Vol. 1 và Niemen Vol. 2, cũng như dòng nhạc điện tử còn rất mới mẻ khi đó.
Giọng hát của Niemen thuộc hàng cực kỳ quý hiếm. (Ảnh: TVP VOD)
Ấn tượng đầu tiên mà bất cứ khán gỉa nào cũng có thể nhận ra ở Niemen đó là một chất giọng được xếp vào hàng 'cực khủng' hiếm có khó tìm. Quãng giọng của Niemen lên tới 5 quãng tám thêm 1 nốt và nửa cung (trải từ nốt Bb2 đến nốt C7). Đây được coi là một quãng âm rộng đến mức khó tin đối với một ca sĩ chuyên nghiệp chứ chưa nói đến người thường. Ngay cả danh ca Mariah Carey vốn nổi tiếng toàn thế giới với quãng giọng không tưởng cũng chỉ dừng lại 5 quãng tám thêm 2 nốt và nửa cung (từ nốt F2 đến nốt Bb7). Giọng ca siêu linh hoạt được mệnh danh là 'The Voice' của diva Whitney Houston cũng chỉ trải trên 4 quãng 8 (từ nốt A2 đến nốt A6). Màu giọng của Niemen rất dễ nhận ra bởi độ khàn đặc trưng, mãnh liệt, pha chút thổn thức. Ông không quá chú trọng vào kỹ thuật hát liền nốt (legato) mà tập trung trưng trổ hết mức quãng giọng khủng và kỹ thuật vocal run (chạy nhiều nốt) trên dàn bè, hơi mang màu sắc soul/gospel. Ông cũng có khả năng kiểm soát giọng hát rất tốt. Trong bản hit Sen o Warszawie, chất giọng của Niemen được tiết chế bớt nội lực, độ khàn cũng như các nốt siêu cao để vẽ nên một bức tranh Warszawa yên bình, đẹp đẽ. Giọng hát của Niemen không chỉ hiếm có mà còn có độ bền bỉ ít ai sánh kịp. Năm 1990, tại một concert diễn ra ở Sopot, ở tuổi 51, ông vẫn đủ sức 'thổi tung' ca khúc Wiem, że nie Wrócisz với giọng hát cực kỳ khỏe khoắn, linh hoạt.
Sự đa tài của Niemen là điều chưa bao giờ phải mang ra bàn cãi. (Ảnh: Pop Kult)
Không chỉ sở hữu chất giọng khuynh đảo, Niemen còn là một nghệ sĩ đa tài. Ông chơi được nhiều loại nhạc cụ như guitar, sáo, organ Hammond, Mellotron và Moog. Ông rất chịu chi cho các thiết bị hiện đại và đắt tiền nhất để phục vụ việc thu âm cho album thuần điện tử Katharsis vào năm 1975, để rồi được xếp vào hàng ngũ những nghệ sĩ tiên phong cho âm nhạc điện tử thế giới cùng với những Tangerine Dream, Klaus Schulze và Vangelis. Dù đã là một ca sĩ rất thành công trên thị trường âm nhạc phương Tây, Niemen vẫn thử sức với vai trò nhạc sĩ. Ông rất tích cực sáng tác trong giai đoạn 1980s và 1990s. Ngoài ra, ông cũng tổ chức các buổi hòa nhạc và thu âm. Các tác phẩm do ông chắp bút chủ yếu phục vụ cho các dự án phim ảnh và sân khấu. Trong những năm 90, Niemen tiếp tục phá bỏ giới hạn của một nghệ sĩ âm nhạc để thử sức với lĩnh vực hội họa và đồ họa máy tính.
Đã gần 20 năm rời xa khán giả, Niemen vẫn là một tượng đài khó thay thế của âm nhạc Ba Lan. (Ảnh: Facebook)
Dù là một người ăn chay trường, cuối đời Niemen bị chẩn đoán mắc ung thư đại trực tràng và ra đi ngày 17 tháng 1 năm 2004 tại bệnh viện ung bướu Warszawa. Thi hài của divo Ba Lan được hỏa táng theo di nguyện. Tro cốt của ông được cất giữ tại nghĩa trang Stare Powązki, Warszawa. Trong khi tang lễ được cử hành, hàng nghìn người hâm mộ, bao gồm cả các quan chức chính phủ đã đến tiễn đưa người nghệ sĩ đa tài. Khi bắt đầu tang lễ, đúng 1 giờ chiều, các đài phát thanh trên khắp Ba Lan đã phát đi ca khúc Dziwny jest ten Świat để tỏ lòng thành kính và nói lời từ biệt với một huyền thoại âm nhạc của đất nước.
Có thể bạn cần!
